rum asıllı abd'li yönetmen ve yazar. özellikle
tennessee williams ve
arthur miller'ın oyunlarını sahneleyerek tiyatroda büyük başarı kazanmış, etkileyici filmleriyle sinema sanatının ustaları arasına girmiştir.1909-2003.
elia kazan,
kayseri germir kökenli bir
rum ailenin çocuğu olarak o tarihte
osmanlı imparatorluğu'nun başkenti olan istanbul'un fener semtinde doğdu. dört yaşındayken ailesiyle birlikte abd'ye göç etti. new york ' kentinde ve new york eyaletindeki new rochelle'de büyüdü. massachusetts'te williams college'a gitti ve yükseköğrenimini burada tamamladı.
yale üniversitesi'nde tiyatro öğrenimi gördü. 1932'de oyuncu olarak katıldığı new york kenti'ndeki ünlü
group theatre'da 1939'a değin etkinlik gösterdi.
kazan ilk oyununu 1934'te new york kentinde sahneledi. 1940'larda yönettiği oyunlarla ülke çapında üne kavuştu ve
broadway'in en iyi yönetmenleri arasına girdi. 1947'de
cheryl crawford ve
robert lewis'le birlikte ünlü oyunculuk okulu
actors studio'yu kurdu.
burada 20. yüzyılın en önemli sinema oyuncusu olarak gösterilen, oscar ödüllü amerikalı aktör
marlon brando başta olmak üzere
montgomery clift,
julie harris,
eli wallach,
karl malden,
patricia neal,
mildred dunnock,
james whitmore ve
maureen stapleton gibi aktörlere eğitim vermiştir.
bir yıl sonra
lee strasberg de bu gruba katıldı. film yönetmeye 1944'te başladı. filmleri çoğunlukla ilerici ve toplusal açıdan eleştirel temalar içermektedir. 1948 ve 1955'te
akademi ödüllerinde iki kez en iyi yönetmen oscarını kazandı. 1960-64 arasında da new york kentindeki lincoln sahne sanatları merkezi repertuar tiyatrosu'nun yönetmenleri arasında yer aldı.
1952'de amerikan karşıtı faaliyetleri izleme komitesi'nce (
huac) sorgulanan kazan, buradaki ifadesinden ötürü ağır eleştirilere uğradı. başta
rıhtımlar üzerinde olmak üzere çeşitli yapıtlar bu kovuşturmadaki tutumuyla ilgili izler taşır. 1960'ların ortalarında tiyatrodan uzaklaşmaya başladı; sinemayı da ikinci plana bırakarak yazarlığa ağırlık verdi. 1999 yılında
71. akademi ödüllerinde yaşamboyu onur ödülü'nü, huac sorgusu nedeniyle protestolar arasında aldı.
1970'lerden itibaren
türkiye'yi sık sık ziyaret eden kazan, 1988'de 7. uluslararası
istanbul film festivali'nde seçici kurul başkanlığı yaptı.
zülfü livaneli'nin sis filminde küçük bir rol aldı (1989).
(bkz: hollywood u kuran türkler)
(bkz: splendor in the grass)
(bkz: a face in the crowd)
(bkz: viva zapata)